Aardwarmte kansrijk in delen N-H

Aantal gebieden Noord-Holland en Flevoland zeer geschikt voor aardwarmte

(16 november 2022)

Uit seismisch onderzoek dat dit jaar door SCAN in opdracht van Energie Beheer Nederland (EBN) is uitgevoerd, blijkt waar in de provincies Noord-Holland en Flevoland kansrijke gebieden voor aardwarmte zijn.

Aardwarmte, ook wel geothermie genoemd, is een betrouwbare warmtebron en een mogelijk duurzaam alternatief voor aardgas. 

Naast de kansrijke gebieden zijn er regio’s waar nog te weinig kennis over de diepe ondergrond is, waardoor onzeker is of de bodem geschikt is of niet. Hiervoor is nader onderzoek nodig. 

Warmte uit de bodem

Aardwarmte of geothermie is een bewezen techniek, die kan voorzien in de continue warmtevraag en is onafhankelijk van weersomstandigheden. De warmte komt van grote diepte van de bodem en wordt in de vorm van warm water omhoog gepompt. Uit het water wordt vervolgens de warmte gehaald om woningen, gebouwen of kassen te verwarmen. Daarna stroomt het afgekoelde water via een pomp weer terug in dezelfde aardlaag, waar het water weer op natuurlijke wijze opwarmt. Hoe dieper het warme water wordt opgepompt hoe warmer het water is. 

Om erachter te komen of de ondergrond geschikt is om aardwarmte uit te halen, is eerst via seismisch onderzoek door EBN gekeken naar verschillende aardlagen. Daaruit blijkt dat Noord-Holland en Flevoland 3 verschillende soorten ondergrondlagen heeft met waterhoudende reservoirs, die mogelijk geschikt zijn.  

Grensoverstijgend

Gedeputeerde Edward Stigter van Klimaat en Energie van de provincie Noord-Holland: “Doel van het seismisch onderzoek was om meer inzicht te krijgen in de ondergrond, zodat we aardwarmte als duurzame warmtebron versneld kunnen toepassen daar waar de mogelijkheden in de ondergrond het grootst zijn.” Gedeputeerde van de Energietransitie Jop Fackeldey van de provincie Flevoland benadrukt dat aardwarmte grensoverstijgend is.

“Alleen door goede samenwerking kunnen we de kansen die aardwarmte biedt benutten. Deze dataverzameling geeft daarvoor een goede basis.” 

Klimaatverandering

Om klimaatverandering tegen te gaan en klimaatdoelen te halen, moeten in Noord-Holland minstens 260.000 woningen van het aardgas af. Daarom onderzoekt de provincie samen met gemeenten en marktpartijen alternatieve warmtebronnen. Aardwarmte is zo’n warmtebron. Om erachter te komen waar in de grond warmte zit en of de ondergrond geschikt is om die aardwarmte eruit te halen, heeft SCAN seismisch onderzoek gedaan in de provincies Noord-Holland en Flevoland. Seismisch onderzoek gebeurt door middel van geluidsgolven. De signalen geven een beeld van hoe de aardlagen van de bodem eruit zien. 

Kansen Noord-Holland

De uitkomsten van het seismisch onderzoek geven aan dat grote delen van Noord-Holland Noord, met uitzondering van Texel, zeer goede kansen bieden voor aardwarmte. Ook rond Heemskerk-Velsen-IJmuiden-Haarlem zijn de uitkomsten naar de geschiktheid van de ondergrond naar aardwarmte positief. Wel is over dit gebied onzekerheid doordat nog maar weinig data beschikbaar is. 

Meer onderzoek nodig

Meer onderzoek is nodig, omdat onder meer in Noord-Holland Midden de geschiktheid van de bodem redelijk onzeker is. Mogelijke kansen voor aardwarmte liggen aan de noordkant van Purmerend en in de regio’s Alkmaar, Heerhugowaard en Castricum. Daarbij lijkt het erop dat in de regio’s Bergen en Castricum de ondergrondlagen mogelijk minder grote potentie hebben.  

Rondom Amsterdam liggen de inschattingen over de geschiktheid van de bodem iets lager. Dit heeft ook te maken met de onzekerheden die bestaan over de bodem. Het zuidoosten van de provincie lijkt minder geschikt door de geringe dikte, doorlatendheid en temperatuur van het water in de ondergrond. Al zijn er mogelijk wel kansen voor aardwarmte rond Huizen, Blaricum en Hilversum als het gaat om een diepere aardlaag. Ook hier is nader onderzoek van belang.

Onderzoekboring

In het gebied Amstelland wordt afhankelijk van de vergunningenprocedure volgend najaar door SCAN een onderzoekboring gedaan. Deze onderzoekboring wordt uitgevoerd door Energie Beheer Nederland (EBN) met een financiering van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. De onderzoekboring vergroot de kennis over een zo groot mogelijk gebied. Deze boring is onderdeel van meer onderzoekboringen naar aardwarmte in Nederland, die SCAN landelijk uitvoert. Onderzoekboringen zijn alleen bedoeld voor het verzamelen van gegevens over de diepe ondergrond. 

Formatie van Slochteren

De Formatie van Slochteren biedt zeer goede kansen voor grote delen van de deelregio Noord-Holland noord. In Andijk en Middenmeer zijn ook al uiterstsuc cesvolle geothermieprojecten gerealiseerd. Met uitzondering van het uiterste noorden is op Texel de Formatie van Slochteren afwezig. Voor het Zand van Brussel liggen er vooral kansen in de regio’s West-Friesland, Middenmeer en Texel. Wel zijn door de ondiepere ligging en daarmee gepaarde lagere temperaturen de verwachte potenties (± 2.5 – 3.0 MWt) voor Het Zand van Brussel niet zo hoog als die voor de Formatie van Slochteren worden voorspelt.
o Voor Noord-Holland noord kunnen met behulp van resultaten nieuwe lokale haalbaarheidsstudies worden uitgevoerd. Met behulp van deze nieuwe studies kunnen vervolgens bestaande systemen worden uitgebreid en/of kan er naar nieuwe locaties voor aardwarmte worden gezocht.

Formatie van Slochteren
De Formatie van Slochteren is een zandpakket met Perm-ouderdom dat in bijna het gehele
onderzoeksgebied wordt aangetroffen. De diepteligging is tussen 1500 en 3000 m. Het wordt op
verschillende plekken in Nederland, waaronder in noord Noord-Holland en de Noordoostpolder, al
gebruikt voor de winning van aardwarmte. De doorlaatbaarheid kan lokaal sterk variëren door de
begravingsgeschiedenis en de in-spoeling van zuur regenwater. Om de potentie van de Formatie van Slochteren in kaart te brengen is een volledige petro-fysische en seismische analyse uitgevoerd.
Hierbij is rekening gehouden met de gebeurtenissen die na afzetting invloed hebben gehad op de
kwaliteit van het reservoir. Binnen de deelregio Noord-Holland Noord is de Formatie van Slochteren met uitzondering van delen van het Texel IJsselmeer Hoog overal aanwezig.
Uit de seismische interpretatie blijkt dat het Slochteren binnen de deelregio sterk verbreukt is, wat
heeft geresulteerd in grote diepte verschillen tussen de verschillende breukblokken. De
breuken hebben hoofdzakelijk een NW-ZO strekking. Geïnterpreteerde TWT dieptes van de top van
het Slochteren variëren van 2.75 [TWT s] in de Lauwerszee trog tot ongeveer 1.25 – 1.50 [TWT s] in
de hoger gelegen breukblokken, het Waterland Platform (nabij LSM-01) en het Noord-Holland
Platform (NHP). Diktes van het Slochteren in Noord-Holland Noord zijn bijna overal relatief groot. Wel is er een zwakke verdunnende trend zichtbaar in de richting van de deelregio’s Flevoland Zuid en Noord-Holland Zuid.