Inbedding uitvoeringsplan in gemeentelijke en regionale plannen en plannen stakeholders Woningcorporatie De Goede Woning heeft het aardgasvrij
maken van Palenstein al in haar beleidsplannen opgenomen. Gemeente Zoetermeer zal dit doen voor de hele gemeente op basis van de leereffecten
van Palenstein. Stedin is ook in veel andere plaatsen betrokken bij aardgasvrije wijken. De leereffecten uit de proeftuinen worden gebruikt voor opschaling van het beleid. Palenstein is onderdeel van het MRDH-project Next Generation Woonwijken. Hierin werken de 23 gemeenten in de metropoolregio Rotterdam-Den Haag samen aan vier thema’s, waaronder vernieuwen energie.
Palenstein is koploper en voorbeeld voor deze regio. 

Koppeling met de verbetering van de woon- en leefomgeving en andere opgaven in de wijk
In de herstructurering van Palenstein is aardgasvrij een van de thema’s. Klimaatadaptatie wordt gerealiseerd door meer wateropvang in de vorm van een singel. Door de nul-op-de-meter renovaties vernieuwt het beeld en aanzien van de wijk. De verhouding tussen hoogbouw en laagbouw wordt gunstiger en het woningaanbod meer gevarieerd. Dit gebeurt in afstemming met de wensen van de bewoners. De deur staat open voor de integratie van meer thema’s, zoals welzijn en zorg. Palenstein functioneert tenslotte als Living Lab voor lokale en regionale opleidingen.

Draagvlak bij stakeholders
Tijdens drie bewonersbijeenkomsten is met 300 mensen over een aardgasvrij Palenstein gesproken en is de dialoog gestart over de veranderingen die dit teweeg gaat brengen. De bewoners zijn zich bewust van de noodzaak om aardgasvrij te worden. Zij stellen veel vragen over wanneer, hoe en de kosten. Deze vragen zijn nog niet allemaal te beantwoorden. Bijvoorbeeld omdat er nog onvoldoende aanbod is voor particulieren en er nog geen passende financieringsproducten op de markt zijn.
De woningcorporaties zijn onderdeel van de coalitie en hebben zich gecommitteerd aan het Plan van Aanpak Palenstein Aardgasvrij. Zij hebben daartoe een
ondersteuningsverklaring getekend (zie bijlage 3).
Stedin heeft volledig deelgenomen aan de totstandkoming van het Plan van Aanpak en heeft daar onder meer aan bijgedragen door de terbeschikkingstelling van het Infrastructurele Footprint model voor de analyse van warmte-opties.
Tijdens de eerste inwerkbijeenkomst van het nieuwe college van B&W van Zoetermeer, op 12 juni, is een bezoek aan Palenstein gebracht. Dit toont de betrokkenheid die het college heeft bij de ontwikkeling in Palenstein.
Het gemeentelijke vastgoedbedrijf heeft haar interne onderdelen ‘beheer en onderhoud’, ‘vastgoedregie’ en ‘facilitair’ betrokken bij de planvorming en voorbereiding.
Eveneens is er gezorgd dat alles wat voor Palenstein is gedaan ook voor de rest van de gemeentelijke vastgoedportefeuille opgezet wordt. Kennis omtrent de
aanpak wordt intern goed gedeeld.
De afdeling stedelijke ontwikkeling van de Gemeente tenslotte is de trekker van het Plan van Aanpak Palenstein Aardgasvrij.
Aannemelijkheid van volledige verduurzaming van de collectieve warmtevoorziening
Met de ondersteuningsverklaring voor het Plan van Aanpak Palenstein Aardgasvrij die door alle coalitiepartners is getekend, is de aannemelijkheid voor de realisatie van volledige verduurzaming hoog. Aangezien er in de uitvoering nog veel geleerd, uitgevonden en opgelost moet worden is het governance model met stuurgroep, projectgroep en procesbegeleiders een belangrijk uitgangspunt om de verdere voortgang en samenwerking te borgen en faciliteren. 

Nul-op-de-meter en all-electric voor sociale huur
De Goede Woning heeft in haar beleid vastgelegd dat alle laagbouw in Palenstein naar nul-op-de-meter gerenoveerd wordt. Corporatie Vidomes onderzoekt de opties en Vestia onderzoekt all-electric oplossingen met als extra uitdaging ‘gespikkeld bezit’. Met het groeiende aanbod in de markt is de aannemelijkheid van volledige verduurzaming groot.

Nul-op-de-meter voor particulieren
Het renovatieaanbod en de financiering voor particulieren is nog onvoldoende aantrekkelijk. Daarom is gekozen om de sociale woningbouw eerst aardgasvrij te maken en de particulieren woningen in een latere fase – als er beter aanbod en financiering is – uit te gaan voeren.
Op dit moment is Reimarkt in Zoetermeer actief voor particulieren die al wel stappen willen zetten.

Collectief WKO warmtenet voor hoogbouw
Voor het collectieve WKO warmtenet in cluster 1 geldt dat er bij toekenning van de decentralisatie-uitkering een rendabele business case is om de WKO 100% aardgasvrij te realiseren (zie bijlage 5). Wordt de decentralisatieuitkering niet toegekend, dan is de business case momenteel toereikend voor een reductie van 60% van de aardgasvraag. In een latere fase zal dan de laatste stap plaatsvinden.

4. LEREN OM OP TE KUNNEN SCHALEN
Wat geleerd wordt in Palenstein wordt vertaald naar de volgende opschaalbare modellen en kennis: 

I. Een succesvol win-win samenwerkmodel voor het aardgasvrij maken van wijken
› Een goed governance model met een stuurgroep
en projectgroep. De projectgroep heeft vanuit
de stuurgroep het bestuurlijk draagvlak van de
coalitiepartners. Daardoor kan de projectgroep ook
daadwerkelijk uitvoeringsplannen maken.
› Tussen coalitiepartners zijn er afspraken over
kostenverdeling, rolverdeling, inspanningsverdeling,
risico- en issuemanagement.
› Er zijn onafhankelijke procesregisseurs.

II. Een inhoudelijke blauwdruk voor de voorbereiding en uitvoering van aardgasvrije wijken
› Een rekenmodel voor inventarisatie van de beste
alternatieven voor warmtevoorziening.
› Een afwegingskader met aandacht voor zowel
energie (collectief, individueel, duurzaamheid,
beschikbaarheid, etc), financiën en planning.
› Model uitvoeringsplan met fasering.

III. Nieuwe vaardigheden en kennis voor de aardgasvrije professional
› In het ‘CIV Smart Technology Living Lab Palenstein Aardgasvrij’ werken studenten van verschillende opleidingen en verschillende niveaus (MBO/
HBO) samen met het bedrijfsleven. Het is een experimenteer- en leeromgeving waar kennis wordt gedeeld en samenwerking wordt gestimuleerd,
specifiek ook over aardgasvrij bouwen en wonen.
Er zijn leerplekken bij Stedin voor nieuwe monteurs. Uitvoerder van het eerste nul-op-de-meter project Dura Vermeer draait mee in dit programma.
› Palenstein Aardgasvrij is onderdeel van de Green Deal Aardgasvrije Wijken van BZK/RVO.
› Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) is een samenwerkingsverband van 23 gemeenten in de regio Rotterdam-Den Haag dat focust op vier
thema’s: vernieuwen verbindingen, vernieuwen economie, vernieuwen energie en vernieuwen stad en omgeving. Dat gebeurt samen met andere
overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven.
Een belangrijk MRDH-project is Next Generation Woonwijken, waarin specifiek aandacht is voor aardgasvrij. Het governance model en procesaanpak
van Palenstein kan via MRDH opgeschaald worden naar de andere gemeenten.
› Onderling gebruiken de betrokken woningcorporaties de aanpak, ervaringen en inzichten vanuit Palenstein om op portefeuilleniveau inzichtelijk te krijgen
wat aardgasvrij voor hen betekent (financieel, organisatorisch, planning).
› Het gemeentelijk vastgoedbedrijf maakt deel uit van Palenstein Aardgasvrij als hoeder van de vastgoedbelangen. Inzichten en aanpak die zij opdoen worden verder vertaald naar portefeuilleniveau (inclusief scholen). Daarnaast zijn de gemeentelijke diensten aangehaakt op openbare ruimte, VvE-ondersteuning en ondersteuning bij gespikkeld bezit.
› Reimarkt, de winkel voor duurzaam wonen, is partner in het ondersteunen van particulieren in Zoetermeer. Reimarkt maakt onderdeel uit van de
aanpak om kennis- en realisatieversnelling mogelijk te maken voor de particulieren.
5. FINANCIEEL
Samenvatting
De gevraagde bijdrage is € 6.534.360. Dit bedrag bevat geen kosten voor btw. Van de gevraagde bijdrage is € 334.360 optioneel voor het geval er restbudget
beschikbaar is voor de decentralisatie-uitkering. Deze optionele projecten kunnen ook in een later stadium worden uitgevoerd. Het grootste deel, namelijk €
6.200.000, betreft de realisatie van een collectieve warmtevoorziening in cluster 1 voor 1.117 woningen en 11 overige gebouwen. Dit is een bijdrage van € 5.550 per woning. Met deze bijdrage wordt het 100% aardgasvrij maken en verduurzamen van deze woningen mogelijk. De voorbereidingen voor de uitvoering starten in 2018.
Achtergrond van dit verzoek
Er is op dit moment geen rendabele business case om het hele lage temperatuur WKO warmtenet voor cluster 1 direct 100% aardgasvrij te realiseren. Het uitgangspunt is dat alle investeringen zo veel mogelijk onderdeel worden gemaakt van de reguliere bedrijfsvoering, bijvoorbeeld door aan te sluiten op meerjaren onderhoudsplanningen en investeringsagenda’s van de partners. Dit resulteert erin dat veel investeringen maatschappelijk verantwoord
gedaan kunnen worden. Hierdoor ontstaat ook spanning als mogelijk vervroegd afgeschreven moet worden op investeringen uit het verleden om nu een duurzaam
Let op: alle bedragen in dit stuk zijn exclusief btw.